Dây đàn High-tension Và Low-tension

Các bạn có để ý khi mua dây đàn nylon cho guitar, ta thấy có hai loại: dây căng cứng (high- hoặc hard-tension) và dây căng thường (low- hoặc normal-tension) không?Ta thấy khi lên dây theo cùng cao độ chuẩn (của diapason hoặc piano) thì dây high-tension sẽ cứng hơn. Cứng thì sẽ khó bấm và đau tay. Nhưng tại sao vậy và để làm gì nhỉ?Theo suy nghĩ của tôi sau một thời gian chơi cổ điển lẫn Flamenco, hai loại dây này để phù hợp với các yêu cầu sau: - Sở thích: Có người thích dây cứng, đặc biệt các Flamenco guitarists - Phong cách: Người chơi guitar cổ điển thường chọn dây căng thường - Trình độ chơi đàn: Người mới chơi guitar không thể bấm khoẻ nên chọn dây căng thường, người chơi lâu năm, nhất là Flamenco guitarists, chọn dây căng cứng để dây bật nhanh - Giải quyết kỹ thuật: Do dây bật nhanh nên có thể thực hiện kỹ thuật chạy ngón (picado), rải dây (rasgueado) dễ dàng hơn và âm vang hơn. Đó cũng là lý do bạn thấy Flamenco guitarists hay sử dụng Capo (kẹp chặn dây).Không biết còn gì nữa không? Mời các bạn tham gia ý kiến. Đồng thời, rất mong mỏi có ý kiển đóng góp của các chuyên gia Flamenco như Trần Văn Phú, Cam Sành, Dương Kim Dũng...

 

Vấn đề này ít người quan tâm lắm vì lâu lâu ta mới mua thay dây đàn mới , và khi mua người bán có dây nào thì họ bán dây đó :! . Cùng lắm là ta chỉ lựa chọn theo nhãn hiệu , hoặc giá tiền mà thôi.Theo tôi thì không phải có hai loại độ căng như bạn nói, mà có đến 3 loại (Có lẽ bạn mới chỉ thấy ở tiệm đàn người ta bán cho bạn có 2 loại chăng?) . Ví dụ như dây đàn D'Addario Pro Arte có 3 series J43, J45, J46 tương ứng với 3 độ căng low, medium và high tension .Những ý kiến khác của bạn về kỹ thuật chơi đàn trên 2 loại dây căng khác nhau tôi thấy cũng có lý. Tôi muốn bổ sung thêm ...Ngoài độ căng ra , còn có những yếu tố khác ảnh hưởng đến tiếng đàn hay trên từng cây đàn cụ thể của bạn, ví dụ như dây hiệu gì ( Augustin, Savarez, Hannabach, La Bella , hay Pro Arté ??? ) , chất liệu làm dây ( vật liệu composite , sợi các bon ) , ... Lại có khi dây đàn tốt trên cây đàn đắt tiền chưa chắc đã hay , dây đàn thường trên cây đàn thường nhiều khi lại hay !!!Cuối cùng , để sáng tỏ vấn đề , không phải chỉ có các danh thủ như Trần văn Phú , Cam Sành ... đóng góp ý kiến , mà ta phải lắng nghe chính các luthier làm đàn về việc sử dụng dây đàn nào phù hợp với cây đàn của bạn , vì chính những người này họ mới đầy kinh nghỉệm , do họ có điều kiện hơn các nhạc sỹ chơi đàn , đã từng lắp thay đủ loại dây nylon cho nhiều cây đàn :X

 

Lâu quá quay lại thăm topic này thấy hàng họ ế ẩm quá nhỉ?Chắc đề tài không gây hứng thú cho các bạn chăng?Trước hết, cảm ơn ý kiến đóng góp của bạn TicToc. Những ý kiến của bạn làm tôi điều chỉnh lại kiến thức một chút về các loại dây đàn nylon. Dĩ nhiên khi chọn dây đàn để mua, chúng ta ít nhiều cũng được các bác làm đàn tham vấn để chọn lựa như các bạn đã thảo luận trong mục "Nghề làm đàn". Có điều tôi muốn thay đổi topic một chút là việc sử dụng dây low-, normal- , high-tension trên góc độ của người chơi guitar chứ không phải người làm đàn.Sở dĩ tôi đề nghị ý kiến của các Flamenco guitarists là vì họ kén chọn nhiều dây nhiều hơn so với classical guitarists (đa số chỉ trung thành với normal-tension).Bây giờ để có nhiều ý kiến của nhiều bạn khác trong diễn đàn hơn, tôi xin mở rộng thêm topic này như sau:Bạn đang sử dụng dây đàn nylon gì mà bạn cho là phù hợp nhất với đàn guitar của bạn (cho biết đàn hiệu gì luôn) ?Độ căng khác nhau của dây nylon ảnh hưởng đến yếu tố kỹ thuật nào trong phong cách chơi Flamenco và Classical ? Làm sao biết được độ căng dây bạn đang sử dụng là phù hợp nhất với bàn tay bạn ?Khi viết các dòng này, tôi chợt nảy ra một số ý. Nhưng để mời các bạn tham gia ý kiến trước.

 

Mình đã dùng qua D'Addrio, hannabach, Savarez; tuy có mua Galli ( nhưng chưa dùng tới nên chưa có cảm nhận gì mấy).Đàn của mình dùng là Esteve cúa TBN, mặt đàn là gỗ solid cedar, ý kiến của mình có lẽ chỉ là ý kiến cá nhân trên cây đàn của mình, không có ý phân chia dây nào đỉnh hơn dây nào, mà chỉ bình dây nào hợp với đàn của mình hơn thôi.Hồi mới tập đàn mình xài dây 50K một bộ của Nga, thấy dây tròn không đều, căng lên và đánh thì sẽ thấy các nốt từ ngăn 1-gần thùng đàn sẽ có "sai sổ" cho nốt nhạc càng lớn. Một trong những điều quan trọng nhất của dây đàn là dây tròn và sẽ dao động đúng, sai ít hơn khi đánh các nốt gần thùng đàn như phím 12- 19.Sau khi sử dụng các hãng khác nhau và một số series phổ biến khác nhau thì thấy D'Addrio không có gì nổi bật lắm( khi lắp trên đàn của mình), ngoại trừ seri EJ45LP Pro Arte có 3 dây trầm phủ lớp nhựa đặc biệt để tránh tiếng khi vuốt dây là thấy ấn tượng. D'Addrio mới ra Titanium Trebles(hồi trước mình mua nó còn cho 2 dây Sol - G khác nhau, một dây nylon bình thường, một dây màu vàng để thử, nhưng vẫn thấy chuyển tiếp giữa các dây chưa phù hợp), mình chưa lắp vào đàn nên chưa có nhận xét gì(đợi dây của mình đang dùng cỡ 1.5 tháng nữa sẽ thay lên xem ntn).Dây Hannabach mình chưa dùng loại Goldin nên không biết ntn, còn loại normal thì tất nhiên là không bằng series titanyl. 3 dây treb của titanyl cho tiếng vượt trội hơn dây treb của D' addrio, nhưng dây trầm lại hơi bị "thiếu", khi lắp cả bộ thì từ dây 4-3 có sự khác biệt có thể nhận thấy. Theo chủ ý của mình thì dây Sol(G) - dây số 3 của Savarez series 540(dây treb có pha sợi carbon) là hay nhất, tạo cho cả 6 dây nghe chuyển tiếp "đều" hơn.Về hard -medium và low tension thì mình có dùng qua cả 3 loại, thấy low đánh không có cảm giác ở tay và tai lắm nên không thích. Mình chơi cổ điển, hard tension khi luyến sẽ thấy không hay bằng medium nên bây h đang bám lấy medium.Theo mình loại dây gì và hãng gì còn phụ thuộc vào action(chẳng biết tv là gì)- độ cao của dây đến phím thứ 12 của đàn. Dây low thì sẽ đi động nhiều hơn, nên nếu action thấp quá thì sẽ tạo rè. Action cao mà dùng dây hard tension thì lại khó bấm, chơi bình thường chẳng có gì bàn nhưng sẽ không thoải mái nếu chơi bản nhạc dài. Dây hard tension lại có cảm giác "bật" tốt, nghe búng rasg thì thật là đã tai. Chẳng phải chỉ có flamenco kén chọn dây, mà classical cũng vậy, nếu bạn vào các forum lớn của Classical guitar thế giới thì còn thấy họ bàn luận cả nhiệt độ, thời tiết ảnh hưởng đến dây và kết quả khi chơi nhạc như thế nào.Loại gỗ, vd như cedar hay spuce sẽ có những lựa chọn dây khác nhau, thể loại nhạc, bản nhạc cũng vậy, v.v...Bàn luận chuyên sâu nữa thì mình tự thấy kiến thức còn nông cạn.

 

bất kể kiến thức uyên thâm hay nông cạn, sự trao đổi luôn mang lại nhiều điều đáng học hỏi, do vậy các bác đừng câu nệ chuyện kiến thức chưa đủ sâu, biết đến bao nhiêu mới được gọi là sâu?Về phần tôi, mới chỉ dùng qua vài nhãn hiệu (của trung quốc) với hard tension, và hiện nay đang dùng savarez với low tension. Rất hài lòng với nhãn hiệu savarez và chưa có ý định thay đổi (nếu không gặp sự cố hay chuyển biến gì). Low tension thì bấm tay rất thoải mái, thi triển các kĩ thuật trơn tru hơn nhất là những kĩ thuật có barrier kèm với vươn tay trên 5 frets. Thật ra ngón tay tôi khá khỏe (vì từng luyện solo bấm dây sắt và ngày nào cũng luyện tạ cho ngón tay) nhưng vẫn cảm nhận được sự khoan khoái khi dùng dây low tension.Nếu không vì những yêu cầu đặc biệt nào các bác nên dùng thử qua low tension.

 

mình cũng bỏ phiếu cho Savarez, vừa hay vừa bền. À mà còn Ramirez (loại concert) nữa, cũng hay như Savarez nhưng độ bền thì không bằng.

 

Mình ở trong nước, lại là con nhà nghèo, nên không có nhiều điều kiện thử nhiều hiệu dây đàn khác nhau. Sau thời gian dài xài dây của Nga (50K), mình bấm bụng đổi sang xài D'Addario Pro Arté thử (120K) loại Hard Tension EJ46. Đúng như bạn Ausbinh nói, lúc đầu âm thanh cực hay (vang và chuẩn cao độ), đánh rất đã tay. Nhưng sau khoảng 3, 4 tháng dây kém vang (dĩ nhiên thôi) nhưng tệ nhất là sai cao độ. Lên dây chuẩn bằng dây buông thì đúng cao độ, nhưng khi bấm khoảng phím thứ 12 thì hơi sai cao độ cả 6 dây (khuynh hướng cao hơn nốt chuẩn). Có thể tiết diện dây tại từng vị trí bấm đàn không đồng đều nữa chăng ? Thật là chán nản !!!Như bạn Ausbinh thì thay quách dây đó từ khuya rồi. Nhưng mình thuộc loại... "Trùm Sò" nên cố xài cả năm nay. Vì cố xài nên mình phải lên dây thấp hơn cao độ chuẩn 1/2 ton. Như vậy đỡ sai hơn, nhưng kém vang và bấm không đã nữa.Đúng là đi xa trông rộng. Bạn Ausbinh ở Úc, có nhiều trải nghiệm rất quý chia sẻ với anh em. Một lần nữa cám ơn bạn và chúc bạn học tập tốt. Tương lai mong làng guitar Việt có thêm nhân tài mới như bạn.

 

Tôi xài dây Aquila (Alchemia-high tension) thấy rất tốt, tiếng vang và nhất là bấm không đau tay. Theo tôi thấy thì hơn hẳn Savarez (Corum New Cristal). Theo tôi biết thì có nhiều lý do để chọn dây căng nhiều hay ít, một trong những nguyên nhân chính là "action" của đàn như đã nói ở những bài trên. "Action" là độ cao của dây so với phím đàn, được điều chỉnh bằng cách chỉnh độ cao của "nut" - miếng xương (hay ngà hoặc..plastic) chặn ở đầu cần đàn, và "bridge"-cầu dây hay ngựa đàn. "Action" được tính từ mặt trên của phím thứ 12 (phím 12 thường nằm ở chỗ tiếp giáp giữa cần đàn và thùng đàn, một số đàn sau này, nhất là loại "hybrid", chỗ tiếp giáp nằm ở phím thứ 14) đến mặt dưới của dây E trầm. "low action" hay còn gọi là "fast action": dây gần với phím, rất dễ bấm, phù hợp với thể loại Flamenco, cần chạy ngón hoặc rải Rasgueado nhanh (các bạn có thể tham khảo bản Malaguena do Jose Feliciano biểu diễn: Malaguena)Nhược điểm của "low action" là dễ bị rè do dây rung mạnh chạm vào các phím phía thùng đàn, do đó, dây high tension được dùng để giảm biên độ rung của dây, hạn chế nhược điểm này. Thông thường action của đàn Flamenco vào khoảng 3~4mm, một số nghệ sĩ thích dùng loại super high tension để chơi nhanh hơn, action cùa họ có thể thấp dưới 3mm.Một số người tay khỏe lại thích high action (>5mm), với high action có thể sử dụng dây low hoặc medium tension, tiếng vang, ấm, đầy và classic hơn.Với người chơi đàn classical guitar thông thường, action vào khoảng 3.5~5mm. Các bạn có thể hạ thấp action guitar của mình để dễ bấm hơn (khuyến cáo: nên nhờ thầy xem qua hay đưa tới tiệm làm). Nếu tự làm, cách thông dụng nhất là xả dây, lấy ngựa đàn ra, mài mặt dưới trên giấy nhám hay dũa mịn (cần thật phẳng) từng chút cho thấp xuống, thay vào đàn để thử cho tới lúc thấy vừa tay mà không bị rè. Cách nầy hơi lâu, tốn công nhiều mà hễ lỡ tay mài quá 1 chút là dây bị rè ngay, lại phải chêm ngựa cho cao lên. Tốt hơn hết là dùng một ngựa đàn dỏm, mài cho tới lúc thử vào đàn dây CHỚM bị rè, dùng nó làm mẫu cho ngựa đàn xịn, chỉ cần mài đồ xịn cho cao hơn chút xíu là xong, ta có một cây đàn với action thấp tối đa (cho riêng ta). CHÚ Ý: cần chọn loại dây vừa ý trước khi hạ action, sau này chỉ có thể dùng dây có tension tương đương hoặc cao hơn.

 

Mình đọc được đoạn phỏng vấn John Williams trên mạng về việc ông sử dụng dây đàn nylon cho "người tình nghệ thuật" Smallman của ông như thế nào.

Dây đàn John Williams sử dụng có thể là D'Addario J51 Pro Arte Recording Classical Guitar Strings, các dây treble được đo bằng laser, các dây bass quấn bằng computer được đánh bóng vừa phải để triệt bớt tiếng rít khi trượt trên dây mới.

 

hồi trước cũng xài dây này ...nhưng hôm bữa em mua nhầm mất D'Addario silver.(classic guitar) .....hu hu ..... :-Scái dây bass nghe chán thật.....thế là toi.....mới để dành mua bộ dây thế mà.........................